28 listopada 2024 roku program „Czyste Powietrze” został tymczasowo zawieszony ze względu na liczne nadużycia oraz konieczność przemodelowania zasad przyznawania dotacji. Wznowienie programu zaplanowano na 31 marca 2025 roku, kiedy to mają zostać wprowadzone usprawnione procedury, lepiej zabezpieczające interesy beneficjentów.
Spis treści
- Nadużycia w programie – dlaczego program został zawieszony?
- Jakie zmiany w programie zostaną wprowadzone w ramach Czystego Powietrza 2025?
- Rekomendowani operatorzy i wykonawcy
- System limitów kosztów
- Kim będą operatorzy Programu Czyste Powietrze
- Problem z prefinansowaniem w programie „Czyste Powietrze”
- Dodatkowe zasady oceny stanu majątkowego beneficjentów
- Kiedy program zostanie wznowiony?
- Co z dotychczas złożonymi wnioskami o dotację?
- Jak przygotować się do nowego naboru wniosków o dofinansowania?
- Jakie są cele programu „Czyste Powietrze 2025”?
- Kto może skorzystać z dofinansowania na termomodernizację?
- Gdzie szukać aktualnych informacji o programie?
- Podsumowanie
Nadużycia w programie – dlaczego program został zawieszony?
Program „Czyste Powietrze” został zawieszony 28 listopada 2024 roku z powodu licznych nadużyć, które pojawiły się w trakcie jego realizacji. Zgłaszano przypadki zawyżania kosztów inwestycji, nieuczciwych praktyk ze strony wykonawców oraz trudności w skutecznym docieraniu do osób najuboższych, które najbardziej potrzebują wsparcia. Dodatkowym powodem była potrzeba gruntownej reformy zasad przyznawania dotacji, aby usprawnić proces składania wniosków, zwiększyć kontrolę nad wykorzystaniem środków oraz lepiej chronić beneficjentów przed oszustwami. Nowe rozwiązania mają poprawić przejrzystość programu i zwiększyć jego efektywność w walce z ubóstwem energetycznym.
Jakie zmiany w programie zostaną wprowadzone w ramach Czystego Powietrza 2025?
Wszystkie planowane zmiany nie są jeszcze ostatecznie potwierdzone ale główne założenia to:
- Zwiększenie ochrony obywateli przed nieuczciwymi praktykami wykonawców.
- Uszczelnienie systemu dotacji oraz skierowanie większego wsparcia do osób najuboższych.
- Uproszczenie i przyspieszenie procesu obsługi wniosków.
- Przekazywanie zaliczek bezpośrednio beneficjentom, a nie wykonawcom.
- Wprowadzenie limitów dotacji na poszczególne kategorie kosztów.
- Zwiększenie liczby kontroli zarówno firm, jak i beneficjentów.
- Wprowadzenie operatorów programu „Czyste Powietrze”
Rekomendowani operatorzy i wykonawcy
Planowane reformy obejmują m.in. wprowadzenie systemu operatorów, zwiększenie kontroli nad zrealizowanymi inwestycjami oraz ustalenie maksymalnych cen na określone produkty i usługi. Ponadto, proponuje się utworzenie obowiązkowych list rekomendowanych wykonawców, zarówno na poziomie gmin, regionów, jak i ogólnopolskim. Listy te będą aktualizowane cyklicznie, z uwzględnieniem okresów przejściowych, co ma zapewnić wysoką jakość realizowanych prac oraz przejrzystość procesu wyboru wykonawców.
System limitów kosztów
Dodatkowo, w związku z obawami o zawyżanie kosztów inwestycji, wprowadzony zostanie system limitów kosztów. W niektórych kategoriach inwestycji, takich jak wymiana stolarki okiennej nie określono dotąd kwotowych limitów kosztów kwalifikowanych, co prowadziło do nieuzasadnionych podwyżek. Z tego powodu w nowej odsłonie programu powróci się do określenia jednostkowych limitów kosztów dla różnych rodzajów inwestycji, co ma zapobiec sztucznemu zawyżaniu kosztów i lepiej zabezpieczyć środki publiczne.
Kim będą Operatorzy Programu Czyste Powietrze?
Zmiany w programie „Czyste Powietrze” na rok 2025 będą istotne, a jedną z najważniejszych nowości jest wprowadzenie nowego podmiotu – operatora. Jakie będą jego zadania i kto będzie mógł objąć tę funkcję? Nabór ruszy w połowie stycznia 2025 lub w lutym 2025 r.
Operatorzy programu „Czyste Powietrze” będą pełnić kluczową rolę w udzielaniu wsparcia beneficjentom, którzy ubiegają się o dofinansowanie, a którzy bez pomocy zewnętrznej mogą mieć trudności z realizacją inwestycji. Ich zadaniem będzie nie tylko zidentyfikowanie osób, które kwalifikują się do programu. Będzie nim również przekonanie ich o konieczności wymiany przestarzałych źródeł ciepła oraz termomodernizacji budynków. Operatorzy będą towarzyszyć beneficjentom na każdym etapie – od składania wniosku o dotację, przez realizację przedsięwzięcia, aż po jego finalne rozliczenie.
NFOŚiGW poinformował, że w ramach programu konsultowana jest również możliwość przekazania gminom środków w wysokości 1700 zł za każdą inwestycję realizowaną z udziałem operatora. Dodatkowe środki za ukończone projekty termomodernizacyjne mają zachęcić samorządy i ich pracowników do aktywnego udziału w programie. Mimo to wciąż brakuje zainteresowania ze strony gmin pełnieniem tej funkcji.
Problem z prefinansowaniem w programie „Czyste Powietrze”
Inwestorzy, którzy nie dysponują własnymi środkami, mogli skorzystać z prefinansowania, które polegało na wypłacie 50% planowanych kosztów bezpośrednio wykonawcy przed rozpoczęciem prac. Niestety, zdarzały się przypadki nadużyć – wykonawcy nie realizowali swoich zobowiązań lub zawyżali koszty, aby uzyskać wyższe kwoty. W celu ograniczenia takich sytuacji zaproponowano kilka rozwiązań: zaangażowanie banków w proces, lepsze zabezpieczenie umów, wprowadzenie obowiązkowego ubezpieczenia wykonawców, przekazywanie środków na konto beneficjenta, ograniczenie liczby pełnomocników oraz przyspieszenie wypłat dotacji poprzez ograniczenie lub rezygnację z prefinansowania.
Dodatkowe zasady oceny stanu majątkowego beneficjentów
Planuje się również wprowadzenie dodatkowych zasad oceny stanu majątkowego beneficjentów. Wśród proponowanych zmian uwzględnione będą m.in. wiek wnioskodawcy, źródła dochodu (w tym zasiłki) oraz minimalny okres własności domu. Dodatkowo, oceniany będzie również stan energetyczny budynku.
Ministerstwo zamierza również współpracować z ośrodkami pomocy społecznej, które mogłyby wspierać proces oceny i weryfikacji sytuacji majątkowej oraz potrzeb wnioskodawców. Dzięki tym dodatkowym zasadom, program „Czyste Powietrze” ma szansę skuteczniej docierać do osób wymagających wsparcia. Zminimalizowane zostanie też ryzyko nadużyć i poprawiając celowość przyznawanych dopłat.
Kiedy program zostanie wznowiony?
Według informacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, nowa odsłona programu „Czyste Powietrze” ma zostać uruchomiona 31 marca 2025 r.
Co z dotychczas złożonymi wnioskami o dotację?
Warto podkreślić, że wszystkie wnioski złożone przed 28 listopada 2024 roku będą rozpatrywane według dotychczasowych zasad.
Jak przygotować się do nowego naboru wniosków o dofinansowania?
Przyszli wnioskodawcy powinni monitorować poprawki w programie, skonsultować się z ekspertami oraz przygotować niezbędną dokumentację niezbędną w nowej edycji programu, aby zwiększyć szanse na uzyskanie dofinansowania. W trakcie przygotowywania wniosku o dofinansowanie ważne będzie zapoznanie się z nowymi regulacjami dotyczącymi rekomendowanych wykonawców oraz limitów kosztów inwestycji.
Jakie są cele programu „Czyste Powietrze 2025”?
Głównym celem największego programu antysmogowego w Polsce jest poprawa jakości powietrza w Polsce poprzez wspieranie termomodernizacji budynków i wymiany źródeł ciepła na bardziej ekologiczne.
Kto może skorzystać z dofinansowania na termomodernizację?
Program skierowany jest do właścicieli domów jednorodzinnych, którzy planują przeprowadzić termomodernizację lub wymienić źródło ciepła.
Gdzie szukać aktualnych informacji o programie?
Aktualne informacje o programie można znaleźć na oficjalnej stronie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz w serwisach branżowych. Ważne będzie uważne śledzenie komunikatów dotyczących wprowadzanych poprawek w programie oraz dostępnych dotacji.
Podsumowanie:
- Program „Czyste Powietrze” został zawieszony 28 listopada 2024 roku z powodu nadużyć i potrzeby reformy.
- Nowa odsłona programu ma ruszyć wiosną 2025 roku z usprawnionymi procedurami.
- Planowane zmiany obejmują wprowadzenie systemu operatorów, zwiększenie kontroli i ustalenie maksymalnych cen na produkty i usługi oraz obowiązkowe listy rekomendowanych wykonawców.
- Dotychczas złożone wnioski zostaną rozpatrzone zgodnie z wcześniejszymi zasadami.
- Przyszli wnioskodawcy powinni przygotować się do nowego naboru, monitorując zmiany i kompletując dokumentację.
- Program ma na celu poprawę jakości powietrza poprzez dofinansowanie termomodernizacji i wymiany źródeł ciepła.
- Skierowany jest do właścicieli domów jednorodzinnych planujących ekologiczne inwestycje.
- Aktualne informacje dostępne są na stronie NFOŚiGW i w serwisach branżowych.
